بررسی اثر دوره‏های مختلف تداخل علف‏های هرز و رژیم‏های مختلف رطوبتی بر رشد و عملکرد نخود (cicer arietinum l.)

چکیده کاشت‏های پاییزه انتظاری نخود معمولاً در جهت حداکثر استفاده از بارش‏های پاییزی و با توجه به پتانسیل بالای تولید نخود در این کشت ها، در کشورهایی مانند ایران که بارش‏های بهاری مناسبی ندارند، انجام می‏گیرد، اما تداخل شدید علف های هرز، مهمترین مانع این تاریخ‏های کاشت است. به منظور بررسی واکنش عملکرد، اجزای عملکرد و میزان پروتئین دانه نخود رقم ilc482 به تداخل علف‏های هرز تحت رژیم‏های مختلف رطوبتی، آزمایشی بصورت اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه اجرا شد. فاکتور رطوبتی شامل سه سطح (آبیاری کامل، یک مرحله آبیاری تکمیلی در ابتدای غلاف‏دهی و بدون آبیاری) به عنوان فاکتور اصلی در نظر گرفته شد. فاکتور فرعی، وجین و تداخل علف‏های هرز، طی 5 دوره وجین و 5 دوره تداخل بود که بصورت قرینه انجام گرفت و شامل وجین: در تمام طول دوره رشد، از 95 روز پس از کاشت تا انتهای دوره رشد، از 110 روز پس از کاشت تا انتهای دوره رشد، از 125 روز پس از کاشت تا انتهای دوره رشد، از 140 روز پس از کاشت تا انتهای دوره رشد و تداخل: در تمام طول دوره رشد، از 95 روز پس از کاشت تا انتهای دوره رشد، از 110 روز پس از کاشت تا انتهای دوره رشد، از 125 روز پس از کاشت تا انتهای دوره رشد، از 140 روز پس از کاشت تا انتهای دوره رشد بود، که به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. کاشت بصورت پاییزه انتظاری انجام گرفت و وجین‏ها هر 15 روز یکبار به صورت دستی انجام شد. نتایج حاصل از انجام این آزمایش نشان داد که آبیاری کامل نخود، با تأثیر مثبت بر تعداد شاخه‏های جانبی در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن صد دانه باعث افزایش معنی‏دار عملکرد بیولوژیک و دانه گردید، در عین حال این افزایش سبب افزایش رویش علف‏های هرز شد. در مقابل، آبیاری تکمیلی باعث تأمین نیاز آبی نخود در مراحل حساس رشد شد و تأثیر منفی کمتری بر طغیان علف‏های هرز داشت. تیمار دیم نیز در اثر بروز تنش در مراحل حساس رشد گیاه و کاهش شاخص سطح برگ و با تأثیر کاهشی بر تعداد شاخه‏های جانبی در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن صد دانه باعث کاهش معنی‏دار عملکرد بیولوژیک و دانه نخود شد. بر اساس نتایج این آزمایش، بیشترین میزان عملکرد دانه به ترتیب در تیمار آبیاری کامل، آبیاری تکمیلی و تیمار دیم مشاهده گردید. اثر دوره‏های مختلف وجین و عدم وجین علف‏های هرز نیز بر عملکرد دانه و تمام صفات مربوط به اجزای آن معنی دار بود و بیشترین میزان عملکرد دانه بترتیب در: وجین در تمام طول دوره رشد و تداخل از 140 روز پس از کاشت تا انتهای دوره رشد حاصل شد. همچنین کمترین میزان عملکرد دانه بترتیب از: وجین از 140 روز پس از کاشت تا انتهای دوره رشد و تداخل در تمام طول دوره رشد بدست آمد. بنابراین، طبق نتایج حاصله از این آزمایش می‏توان رژیم رطوبتی یک مرحله آبیاری تکمیلی در شروع غلاف‏دهی نخود را به همراه مبارزه علیه علف‏های هرز حداقل تا مرحله گلدهی نخود، جهت نیل به عملکرد مناسب در کشت پائیزه انتظاری در استان کرمانشاه پیشنهاد نمود.